Ngục Kon Tum
Từ đường Hồ Chí Minh, du khách rẽ vào đường Trương Quang Trọng (TP Kon Tum, tỉnh Kon Tum) gần 1km, di tích lịch sử Ngục Kon Tum nằm bên dòng sông Đăk Bla thơ mộng hiện lên trang nghiêm trước mắt du khách với hàng xà cừ cao vút, biểu hiện sinh động cho ý chí, nghị lực, lòng quả cảm của các chiến sĩ cách mạng. Đến với di tích lịch sử cấp quốc gia này, chúng ta sẽ được tham quan quần thể di tích bao gồm nhà tưởng niệm, nhà truyền thống, cụm tượng đài “Bất khuất”…
Một góc Ngục Kon Tum ngày nay.
Ngục Kon Tum là nơi giam cầm những tù chính trị bị bắt trong cao trào cách mạng Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930 – 1931). Thực dân Pháp đã bắt giam khổ sai trên 500 lượt tù chính trị và gần phân nửa trong số đó đã phải nằm lại Ngục Kon Tum và dọc tuyến quốc lộ 14. Đỉnh điểm của tinh thần cách mạng của cha ông ta là vào ngày 12-12-1931, thực dân Pháp đã xả đạn vào những người tù chính trị đang bị giam giữ trong nhà lao, kể cả những người tù chính trị đã biểu tình tuyệt thực 4-5 ngày, không còn sức lực.
Trước Cách mạng Tháng Tám 1945, những thời điểm chiếm đóng ở Tây Nguyên, thực dân Pháp đã buộc những người tù khổ sai phải phá đá, chặt cây rừng, làm đường để thực hiện ý đồ khai thác tài nguyên nước ta. Từ tháng 12-1930 đến tháng 6-1931, hàng trăm người đã bỏ xác chốn rừng xanh.
Các cuộc “Đấu tranh lưu huyết” và “Đấu tranh tuyệt thực” của những người tù chính trị tại ngục Kon Tum chính là sự phản kháng mãnh liệt chống lại bộ máy cai trị hà khắc của chủ nghĩa thực dân. Nhưng sự đàn áp dã man của những kẻ xâm lược không thể dập tắt được tinh thần đấu tranh, lòng yêu nước của người dân Việt Nam.
Trải qua những thời khắc hết sức khó khăn, ngày 25-9-1930 đã ra đời Chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh Kon Tum ngay trong lao tù của thực dân Pháp và trở thành ngày truyền thống của Đảng bộ tỉnh Kon Tum.
Ngày nay, di tích lịch sử ngục Kon Tum càng có ý nghĩa sâu sắc đối với Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Kon Tum, là nơi để thế hệ hôm nay và mai sau học tập và phát huy truyền thống yêu nước, ý chí quật cường của cha ông trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.
Du khách gần xa đến đây sẽ thấy một khu quần thể di tích lịch sử Ngục tù Kon Tum đã được tu sửa, xây dựng khang trang và trở thành địa điểm truyền thống của dân tộc Việt Nam; và Ngục tù Kon Tum cũng là sự tri ân của người đang sống với người đã khuất.
Với những ý nghĩa lớn lao trên, tháng 11-1988, Bộ Văn hóa – Thông tin (trước đây) ra quyết định công nhận Ngục Kon Tum là di tích lịch sử cấp quốc gia.
Bài: Đức Trung