Gỏi Lá Kon Tum
Nếu có dịp đặt chân đến vùng cực Bắc Tây Nguyên – KonTum, thì món “Gỏi lá” là đặc sản mà du khách không thể bỏ qua. Mới đây, ngày 20/12/2013 Món Gỏi Lá Kon Tum đã được tổ chức Kỷ lục châu Á xác nhận là một trong những món ăn đặc sản Việt Nam đạt giá trị ẩm thực châu Á.
Đậm chất núi rừng, dân dã, món Gỏi Lá được tập hợp bởi trên dưới 50 loại lá rừng gồm: mơ lông, đinh lăng, lá sung, lá cải, tía tô, lá bứa, hồng ngọc, lá ổi, lá chùm ruột, lá xoài,… Có nhiều loại lá dường như chỉ có ở Tây Nguyên như: ngành ngạnh tím, lá trâm, lá chua, lá con khỉ, lá é tím, lá vừng… Nhiều loại lá là vị thuốc như kim cang, chòi mòi, lưỡi trâu, ngải cứu… Có 3 loại lá không thể thiếu là mơ lông, lá sung và đinh lăng.
Mùa của rau rừng thường là mùa mưa (từ tháng 5 đến tháng 11), vào thời điểm này rau thường rất non và dễ tìm. Mùa nắng khó tìm lá hơn, cố gắng lắm chỉ được chừng trên 20 loại.
Trên bàn tiệc lá rừng, ở giữa được đặt một tô lớn chứa gia vị được nấu từ hèm rượu với tôm giã, thịt heo băm nhuyễn, trứng, mắm ruốc và mẻ. Các thứ nguyên liệu này được nấu sền sệt như cháo đặc có màu vàng nghệ. Hèm rượn chọn nấu phải là hèm rượu nếp, mới cất xong. Tôm không nhỏ quá, lớn quá, nếu không có tôm tươi thì dùng tôm khô cũng được. Thịt heo ba chỉ băm nhỏ.
Người nấu phải biết dựa vào cái mùi để nhắc nồi xuống. Khi mùi thơm biểu hiện rằng các thứ trong nồi đã chín bay lên, đầu bếp phải đậy vung kín. Mỗi lần múc ra tô, cần phải càng nhanh càng tốt rồi đậy vung ngay lại.
Món gia vị này có mùi rất lạ. Mùi tôm như vừa kho vừa luộc. Mùi thịt heo cũng vậy. Mùi trứng như vừa được tráng, luộc. Tất cả hòa vào mùi thơm của men rượu tạo ra một thứ mùi thơm phảng phất của món ăn mà chỉ gỏi lá mới có.
Khi thưởng thức, thực khách dùng những chiếc lá cuốn thành phễu để chứa các loại lá và phụ gia. Trong cùng là vài hạt tiêu tươi hoặc tiêu khô còn nguyên hột. Điều đặc biệt là mỗi lần cuốn lá, nếu thực khách chọn những loại lá khác nhau (trong gần 50 loại) sẽ tạo ra một hương vị đặc trưng, khi chua chua, khi cay cay, khi thì chan chát, bùi bùi, nồng thơm… rất lạ miệng.
Thưởng thức món tiệc rau rừng “Gỏi lá” này phải dùng kèm với đặc sản rượu ngâm bằng rễ cây đinh lăng mới đúng điệu.
“Nếu đã đặt chân đến Kon Tum thì phải tìm thưởng thức cho được món gỏi lá còn không thì coi như chưa đến” – trích lời của một vị khách đã từng đặt chân đến Phố núi Kon Tum./.
– Hoa Tây Nguyên –