Làng Le và truyền thuyết về một lời nguyền

By Ngọc Hiền
17/02/201408/03/2021
Làng Le
With 0 comments

Xưa, có đi quanh làng Le (xã Mô Rai, H. Sa Thầy, Kon Tum), tìm đỏ mắt cũng không bao giờ nhìn thấy bóng dáng một con bò. Loài vật thuần hậu ấy như bị “tuyệt chủng” ở trong ngôi làng thuần nông này bởi một lời nguyền. Khoảng cuối năm 2005, khi bộ đội đưa con bò đầu tiên về làng thì sự việc trở thành chuyện “kinh thiên động địa”, phá vỡ lệ làng đã tồn tại cả trăm năm…

Truyền thuyết về một lời nguyền…

Chuyện truyền khẩu rằng, cách đây không biết bao nhiêu mùa rẫy, khi những cây đại thụ trên đỉnh núi Tác Nham chỉ to bằng cổ tay, khi con người và thần linh vẫn thường gặp nhau để trò chuyện, dưới dãy núi Pah trong cánh rừng Chư Mo Ray có tộc người Rơ Mâm sinh sống. Lúc bấy giờ trong làng có một phụ nữ tuy đã lớn tuổi nhưng vẫn chưa bắt được chồng. Một hôm vào rừng thấy một quả sung từ trên cây rơi xuống, nàng lấy ăn vào và từ đó bắt đầu mang thai. Một thời gian sau, bà sinh được hai con gái, người chị đầu bà đặt tên là Y Sung, còn người em bà đặt tên là Y Rơi. Trước khi qua đời, bà phân chia của hồi môn cho hai chị em, theo đó người chị Y Sung được mẹ chia cho cả đàn bò, còn người em Y Rơi thì được đàn trâu. Lớn lên, hai chị em Y Sung và Y Rơi trở thành chủ làng, dân làng ai cũng kính trọng, yêu mến.

Cho đến một hôm, người em Y Rơi đi thăm rẫy phát hiện đám lúa của mình bị con gì đó ăn sạch. Cho rằng đàn bò của Y Sung ăn nên giữa Y Rơi và chị xảy ra mâu thuẫn. Tiếng cãi vã của hai chị em vang vọng cả một khu rừng. Đến lúc này, vì thấy bò ăn nên từ trên ngọn cây bằng lăng cao, một con Nhồng nói vọng xuống “bò ăn, bò ăn”, nhưng người chị vẫn không tin. Quá bực tức, người em Y Rơi đã bỏ làng đi vào rừng sâu và mãi mãi không trở về. Nhưng trước khi đi, Y Rơi có một lời nguyền với người chị: “Nếu từ nay chị còn nuôi bò thì bò sẽ chết nếu không thì chị sẽ chết”.

Quá giận em, về đến nhà Y Sung cho người giết cả đàn bò thì thấy lúa của em mình còn trong bụng bò. Hối hận, Y Sung cho người đi tìm em nhưng không thấy. Giận mình, thương em, Y Sung cũng tuyên bố với mọi người dân trong làng từ nay không nuôi bò nữa và không quên lặp lại lời nguyền của người em với dân làng rằng, từ nay trong làng ai nuôi bò thì bò sẽ chết hoặc người trong làng sẽ chết. Và rồi chuyện lời nguyền làng Le không nuôi bò bắt đầu từ đó…

Làng Le hôm nay

Vượt qua lời nguyền…

Từ khi có lời nguyền, làng Le không còn phồn thịnh như trước. Lúc này, thấy người dân ở các làng xung quanh nuôi bò khỏe, tốt, nhưng người dân làng Le vẫn nhất nhất không dám nuôi bò bởi sợ lời nguyền đã tồn tại từ bao đời nay.

Đây là thực tế tồn tại làm Đội công tác 123 của Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Kon Tum băn khoăn, suy nghĩ. Rồi ý tưởng sẽ đưa làng Le vượt qua lời nguyền bằng cách hỗ trợ bò hình thành. Nhưng nói thì dễ nhưng làm mới thấy khó, thậm chí có thể là điều không tưởng. Ban đầu, khi nghe bộ đội nói về ý tưởng sẽ hỗ trợ bò cho bà con trong làng nuôi thì gần như tất cả người dân làng Le đều “dậy sóng”, phản đối kịch liệt. Họ sợ hãi, trách móc bộ đội về tội dám cả gan đi ngược lại lời nguyền của những người thành lập làng. Thậm chí, nhiều người cao tuổi, có uy tín còn tổ chức nhiều cuộc họp riêng để phản đối việc đưa bò về làng nuôi…

Nhưng bằng chính quyết tâm của tấm lòng chân thành, thông qua những việc làm cụ thể, Đội công tác 123 đã làm nên điều kỳ diệu không tưởng đó đã tồn tại cả trăm năm nay. Một cuộc vận động và đấu tranh âm thầm đã diễn ra trong nhiều tháng liên tục, ban ngày, bộ đội giúp dân xây dựng vườn nhà, trồng rau xanh, đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Đêm đến, các anh lặn lội đến vận động từng gia đình, giải thích cho dân hiểu chuyện lời nguyền chỉ là truyền thuyết, không có thật.

Gia đình A Reng – một cựu chiến binh từng chiến đấu để bảo vệ mảnh đất Tây Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã được bộ đội chọn để xây dựng mô hình điểm về việc nuôi bò tại làng Le đồng thời mạnh dạn cam kết với dân làng sẽ chịu bất cứ hình phạt nào nếu xảy ra sự cố chết bò, chết người… Trước sự vận động thuyết phục và kiên trì của bộ đội, dần dần cái bụng dân làng Le cũng hiểu và dè dặt cho bộ đội hỗ trợ gia đình A Reng nuôi bò, nhưng với điều kiện không được phép nhốt trong làng.

Sau 2 năm kiên trì thực hiện mô hình, thấy có hiệu quả, bà con làng Le đã cho đưa bò về làng nuôi, nhốt và lời nguyền đã được vượt qua từ đây. Điều khiến không ít người chú ý là tất cả các con bò được người dân đưa về nuôi, nhốt ở làng Le hiện này đều mập, tốt một cách tự nhiên mà không có địa phương nào trên địa bàn tỉnh Kon Tum có được. Ông A Rói, Thôn trưởng làng Le cho biết, sau khi vượt qua lời nguyền, từ năm 2007 đến nay nhiều người dân làng Le được Nhà nước hỗ trợ bò nuôi nhưng không xảy ra chuyện gì. Hiện dân số của làng có 111 hộ với 419 khẩu và đàn trâu, bò của làng đã lên đến 65 con, trong đó có 30 con bò và 35 con trâu.

Tuy nhiên, lời nguyền xưa vẫn rơi rớt đâu đó. Hiện vẫn còn nhiều người dân trong làng vẫn không ăn được thịt bò như gia đình Y Beo, A Đoa, A BDắc… Cũng chính từ truyền thuyết về lời nguyền này mà hàng năm trong các lễ, hội, cúng Yàng, người dân làng Le ngày nay cũng tuyệt đối không được cúng bò.

Đắc Vinh